Aan het College van Burgemeester en Wethouders

van Amersfoort

Postbus 4000

3800 EA Amersfoort

 

Betreft: reactie op voorontwerp structuurplan Maatweg

 

Amersfoort, 10 maart 2003

 

 

Geacht College,

 

Amersfoort – Waterstad is de samenwerking van de Amersfoortse waterpartijen op het gebied van watersport, recreatie en toerisme. Wij zijn een samenwerkingsverband van zowel ondernemers als verenigingen. In onze samenwerking bundelen wij de belangen van 1500 Amersfoortse watersporters en ca. 45.000 toeristen die de grachten van de stad en de rivier de Eem bezoeken.

Het voorontwerp structuurplan Maatweg geeft ons aanleiding om opmerkingen te maken over  1) de plaats van de watersport in Amersfoort, 2) de herkenbaarheid van het gebied,  3) de veiligheid in het gebied en 4) de ecologische zone. Hieronder zijn de punten stuk voor stuk uitgewerkt. Aan het slot van deze brief verzoeken wij u om het plan te heroverwegen.

 

1.      Plaats van de watersport in Amersfoort

Veel Amersfoorters doen aan watersport, maar slechts een klein deel daarvan kan dat doen in de eigen stad. De reden hiervoor is het gebrek aan voorzieningen. Terwijl de stad gegroeid en gegroeid is, is een aantal voorzieningen die stads- en soms zelfs regiodekkend zijn daarbij achter gebleven. De watersport is daar zeker één van de voorbeelden van. Wij merken dat dagelijks aan den lijve: onze wachtlijsten zijn ongeveer even groot als onze ledentallen. Wij pleiten er dan ook al lange tijd voor om de watersport voor de eigen inwoners vaste voet aan de grond te geven. Tevergeefs tot nu toe:

§          De Eemhaven zou een gezellig haventafereel moeten gaan bieden. Wij hebben voorgesteld om de havenvoorzieningen in de winterperiode te laten gebruiken door Amersfoorters en in de zomerperiode voor passanten. Besloten is de haven alleen voor passanten (en een enkele bewoner) te laten gebruiken. Resultaat: geen levend havenbeeld, maar een haven die 8 maanden per jaar leeg is.

§          In de Eemhaven zou het bestaande havenbeeld worden doorsneden door de aanleg van een brug. Wij hebben bepleit dat die achter het Spijkertje in de Eemhaven geplande voetgangers/fietsbrug op die plaats zou vervallen, nu de snelfietsroute van de noordelijke wijken naar de noordingang van het station daarvan geen gebruik zal maken; en zonodig die brug te laten aansluiten aan de spoorbrug, om de hinder van een extra brug in de havenkom voor de schepen te vermijden. De brug blijft echter een hardnekkig gegeven en wij begrijpen dat niet.

§          Wij hebben er voor gepleit om de plannen voor het Valleikanaal, Maatweg en Eemhaven op elkaar te laten aansluiten. Om voor ons onduidelijke redenen is dat niet gebeurd

§          In reactie op diverse plannen hebben wij gepleit voor een integrale visie op de watersport, we hebben aangegeven dat de watersport een aanspraakpunt mist: Tot op heden hebben wij geen reactie hierop ontvangen.

In de voorbereiding op de plannen voor realisatie van het ziekenhuis aan de Maatweg hebben de Amersfoortse watersporters al in 23 januari 2001 in de toenmalige raadscommissie Financiën, Planeconomie en Cultuur aangegeven dat de belangen van watergebruikers onvoldoende zijn opgenomen in de plannen. Ondanks de instemmende woorden van de wethouder, de heer De Man,  ‘wij nemen de watersport mee in het plan’, zien wij hier weinig van terug.

 

Amersfoort zegt een waterstad te willen worden, kijk naar de promotie van de grachten, kijk naar Laakstad, maar de eigen watersporters houden het hoofd maar net boven water.  Weer eens pleiten wij voor een integrale visie op de watersport die één van de bouwstenen kan vormen bij de ontwikkeling van de stad.

 

 

2.         Herkenbaarheid van het gebied

In het voorontwerp structuurplan is aangegeven dat het gebied schaalloos en onherkenbaar is en dat de –romantische- gebouwen zich afkeren van de weg. Het gebied maakt volgens het plan een gesloten en in zichzelf gekeerde indruk. Deze conclusie ondersteunen wij maar voor een deel. Want wanneer u het gebied eens bekijkt vanaf het water zult u zien dat onze terreinen en gebouwen juist activiteit en openheid en uitstralen; een kenmerkende watersport-gezelligheid. Naar ons idee is vooral het perspectief waarmee gekeken is onjuist. Watersport is op het water gericht en heeft naar die kant een uitnodigend karakter.

Toch willen wij meedenken met uw voorstel om het gebied vanaf de landzijde een meer uitnodigend karakter te geven. De oplossing is niet eenvoudig: De ruimte is beperkt en het gebied wordt negatief beïnvloed door de vreemde ligging van met name de Maatweg.

 

Hoe zouden we meer openheid kunnen creëren?

§          Gebouwen die open zijn naar twee zijden komen ons niet aantrekkelijk voor. Een soort doorzon-watersportvoorziening vinden wij moeilijk voorstelbaar.

§          Zouden we dan meer op het land dan op het water gericht moeten zijn? Naar ons idee niet: water is onze natuurlijke oriëntatie, die is goed en kan behouden blijven.

§          De oplossing: Naar ons idee moeten niet onze gebouwen, maar het water beter ontsloten worden. Wanneer het water van de Eem beleefd kan worden, zal de omgeving ook een heel andere sfeer ervaren en wordt zo beter gebruik gemaakt van wat er al is.

 

Een tweede punt met betrekking tot herkenbaarheid is dat de entree van het gebied onvoldoende kwaliteit heeft. Dat onderstrepen wij. Jammer dat u daarna alleen ingaat op de entrees over land en de waterentree vergeet. Wie over de Eem de stad in komt (en dat zullen over een paar jaar volgens uw plannen vele passanten en recreanten zijn) ziet aan de zuidzijde een versleten industrieterrein met dito kades en aan de noordzijde een groene wal, met daarin een ziekenhuiscomlex met een ‘dove’ gevel gericht naar de rivier. Als er iets schaalloos en onaantrekkelijk is, is het wel deze belangrijkste waterentree van onze stad.  ‘Kijk naar het noorden’, roepen wij onze bezoekers toe, ‘zometeen wordt het weer aardiger.’

Zou het niet mooi zijn als ook vanaf het water de stad zich aankondigt. Hemus, Waterlijn en Amersfoortse Reddingsbrigade hebben een plan ontwikkeld dat een vriendelijk welkom toeroept aan bezoekende watergebruikers.

 

3.         Veiligheid van het gebied

In de plannen wordt gesproken over de noodzaak tot onthekking van het gebied. Wij zouden met u willen dat hekken niet nodig waren. De realiteit van elke dag is echter dat een goede afscheiding bittere noodzaak is om inbraak en vernieling te voorkomen. Bij ieder van ons is vaak ingebroken. Bij Hemus heeft dat zelfs geleid tot brandstichting van het clubgebouw. Het is niet voor niets dat wij die hekken hebben. We hebben ervaren dat deze voorzieningen voldoen; de inbraken en pogingen daartoe zijn drastisch afgenomen. 

Onthekking kan alleen als dat niet ten koste gaat van de veiligheid van onze bezittingen

 

 

4.         Ecologische zone

De ecologische zone van randmeer tot Valleikanaal is in een strook langs de Eem geprojecteerd.  In deze zone zijn nu alle watersport-voorzieningen van de stad gevestigd. Hoewel wij met u van mening zijn dat stadsecologie altijd bestaat uit het zoeken van compromissen vinden wij de door u voorgestelde ligging niet optimaal. Onze natuurlijke oriëntatie is naar het water toe, u vraagt een beweging van het water af. Zo stelt u voor bij de Eemkruisers de Eemkade te verruigen. De vereniging zou zich meer landinwaarts, dus van het water af, moeten terugtrekken.  Het realiseren van een ecologische zone in een strook die al sterk onder ruimtedruk staat (zie bijvoorbeeld onze groeipotentie) zal niet eenvoudig blijken. Let wel: wij zijn niet tegen natuur en natuurontwikkeling, maar de ordening die nu wordt voorgesteld is niet logisch. Wij denken dat dat beter kan.

Bovendien spreekt het plan zichzelf tegen. U stelt u dat toekomstige watersportplannen zich niet verhouden met de grote ecologische druk op het gebied, en tegelijk wilt u de kern van de ecologische zone nota bene precies over de kern van de bestaande watersport heen realiseren!  En dat terwijl bovendien bij bestaande voorzieningen nog minder mogelijkheden zijn voor aanpassing aan natuurwaarden dan nieuwbouw.

Het verweer dat deze strook verplicht wordt gesteld vanuit de provincie overtuigt ons niet. Het provinciale plan kan niet anders dan een plan op hoofdlijnen zijn. Een andere route, waarbij een gelijkwaardige verbinding tussen Eem en Valleikanaal wordt gerealiseerd zou toch ook door de provincie geaccepteerd worden?

 

Op de inspraakavond voor huurders hebben wij gevraagd of een land-ecologische verbindingszone persé gekoppeld moet zijn aan een zone voor water-ecologie. Hierop is ontkennend geantwoord. Op de algemene inspraakavond heeft de ontwerper van VHP, de heer Luc Wallys, aangegeven dat weliswaar de strook langs de Eem als ecologische verbindingszone is getekend, maar dat in feite de hele groenzone als zodanig functioneert.

 

Met deze gegevens in de hand hebben wij een alternatief geformuleerd dat uitgaat van een andere geleding van ecologische en gebruiksfuncties. Door deze geleding komen beide functies beter tot hun recht.  Toelichting:

Vanaf het gebied de Schans worden de ecologische land – en de waterverbinding gesplitst. Hierbij wordt maximaal gebruik gemaakt van de kwaliteiten die al aanwezig zijn. Achter de watersportvoorzieningen wordt een ecologische zone gerealiseerd. In die zone wordt ook een natte ecologische zone gemaakt, die aansluit op de te ontwikkelen oude Eemloop. De watersportvoorzieningen richten zich meer op het water. Vanaf de Schans wordt een ecologische passage gemaakt onder de Maatweg door, vergelijkbaar met de passage die nu elders aan de Maatweg ook al is gerealiseerd. De ecologische verbinding gaat verder door de bestaande groenstructuur en sluit aan op het Valleikanaal. De watersportvoorzieningen krijgen wel een groene aankleding (kijkgroen) maar een minder sterke ecologische nadruk.

Kort gezegd: wij stellen voor het ecologische accent te verleggen van Eemoever naar bestaande groenstructuur en de te realiseren oude Eemloop.

 

Voordelen:

§          Het is logischer: het sluit aan bij de al aanwezige natuurlijke groenstructuur en sluit bovendien aan bij de oriëntatie van de bestaande watersport en kan hen toekomst- perspectief bieden.

§          Het is goedkoper: in plaats van ecologische passages te moeten maken langs achtereenvolgens een jachtwerf, een roeivereniging, een haven, een brug, een kanovereniging, een scoutingclub,  een jachthaven, een brug en vervolgens een stuw, hoeft er maar één onderdoorgang (volgens een beproefd model!) aangelegd te worden.

§          Het biedt meer natuur: de nieuwe natte ecologische zone zal waardevoller kunnen zijn dan de Eem, omdat de waterkwaliteit beter is.

§          De watersport krijgt het perspectief dat het verdient. Het huis voor de watersport kan worden gerealiseerd.

§          Het biedt meer draagvlak. Ook de bewoners van de Kop van Schothorst hebben gepleit voor behoud van het groen ter plaatse. Door dit groen een ecologische inrichting te geven is dit behoud gewaarborgd.

 

 

5.         Heroverweging

De deelnemers in het Platform Amersfoort-waterstad staan positief tegenover het plan voor het ziekenhuis aan de Maatweg èn een goed functionerende ecologische verbindingszone tussen Eemvallei en Valleikanaal. Wij vinden echter dat daarin tevens goed functionerende voorzieningen passen voor watersport en waterrecreatie. Wij maken er bezwaar tegen . dat die belangen en behoeften van Amersfoorters, juist in dit plangebied niet zijn meegewogen.. Als die behoeften al NIET gerealiseerd konden worden in de Eemhaven en ook NIET in dit plan Maatweg (en NIET in Coelhorst!), dan wordt het vrijwel onmogelijk om de aspiratie om Amersfoort een waterstad te laten blijven, ook wáár te maken!

De mondeling uitgesproken conclusie dat er in dit plangebied géén ruimte is voor het Huis van de watersport, vinden wij niet duidelijk terug in het voorontwerp structuurplan. Op p. 9 staat een algemene formulering (Voor verdere uitbreiding van de recreatieve functies is om die reden geen plek), wij vragen ons af hoe zich dat verdraagt met de haalbaar geachte verhouding tussen ecologie en recreatie (50/50 tot 60/40; zie p. 29). Wij hebben de indruk dat de toegankelijkheid en de parkeerdruk van het Huis van de watersport te zwaar is ingeschat (bijv. 800 parkeerplaatsen ipv de door ons aangegeven maximaal 80 tegelijkertijd). Wij zijn niet tegen een onderzoek naar mogelijkheden voor het Huis van de watersport aan de andere oever, maar verwachten daarvan op korte termijn geen oplossing.

 

Het niet meewegen van belangen van watergebruikers in het plan Maatweg verbergt een groot risico in zich, namelijk dat er straks voor de ambities van Amersfoort (letterlijk) geen ruimte meer zal blijken te zijn.

 

Tenslotte vinden wij dat onze alternatieven niet goed zijn onderzocht, althans wij hebben dat niet mogen ervaren.

 

 

Hoogachtend,

 

Kanovereniging Keistad          Amersfoortse Reddingsbrigade          Stichting Waterlijn en

                                                                                                          Stichting Eemlijn

M. Pouwels                             S. van den Haak                                 H. Gerlings

 

 

’t Vrouwezand                        Roeivereniging Hemus                        De Eemkruisers

M. Spijker                                F. Tibben                                             H. de Jong

 

 

Jachtwerf de Eem                   Zeeverkenners Karel Doorman           jachthaven de Stuw

B. Elzenaar                             B. van den Hoef                                  E. Boers

 

 

 

Bijlage: Alternatief voorstel van Amersfoort Waterstad